Een wandeling door een doodgewone straat kan plots veranderen in een reis door de geschiedenis, terug naar de jaren 1940-1945. Op diverse plaatsen in maar liefst 27 landen kunt u gedenktekens aantreffen in het trottoir. Voor de huizen van mensen die vanuit dat huis door de nazi’s verdreven, gedeporteerd, vermoord of tot zelfmoord gedreven zijn, liggen messing herdenkingsstenen. Het betreft een project van de Duitse kunstenaar Gunter Demnig (1947, Berlijn). Hij heeft deze gedenktegels Stolpersteine (struikelstenen) genoemd, omdat je erover struikelt met je hoofd en je hart. Bovendien moet je buigen om de tekst te kunnen lezen. Zo wordt de herinnering aan de gruwelijke vervolgingen in de tweede wereldoorlog levend gehouden en behouden de slachtoffers hun naam.

Op kubusvormige betonnen stenen van 10 x 10 cm is een messing bovenplaat bevestigd met daarin de naam, geboortedatum, deportatiedatum en plaats en datum van overlijden van het slachtoffer gegraveerd. Elk slachtoffer heeft recht op zijn of haar eigen struikelsteen. De meeste struikelstenen herinneren aan Joodse slachtoffers, maar in feite gaat het om alle nazi-slachtoffers: Joden, Sinti en Roma, politieke gevangenen, homoseksuelen, Jehova’s getuigen en gehandicapten.

De stenen werden lange tijd alle door de kunstenaar zelf gemaakt en geplaatst, maar vanwege de stormachtige ontwikkeling van het project laat hij zich tegenwoordig door een bevriend kunstenaar ondersteunen. De eerste steen die in een gemeente geplaatst wordt, legt hij in principe altijd zelf. Maar wanneer er heel veel stenen geplaatst moeten worden, nemen gemeentelijke stratenmakers het werk over.

Het project Stolpersteine begon in 1996 met 31 Stolpersteine in Berlin-Kreuzberg. Eind 2015 had Demnig al 56.000 Stolpersteine geplaatst in meer dan 1.600 steden en dorpen in achttien landen. In Nederland werden de eerste “Struikelstenen” gelegd op donderdag 29 november 2007 in Borne.

Link naar de website van Gunter Demnig: www.stolpersteine.eu